تحلیل عناصر اقلیم معماری باد و تابش خورشیدی شهر زاهدان(مطالعه موردی: کوی اساتید دانشگاه سیستان و بلوچستان)

موضوع اقلیم معماری یکی از موضوعات بسیار جالب در مطالعات مربوط به نقش عوامل اقلیمی در مورد مسکن و کـلاً فضای زندگی است. اثر عوامل اقلیمی بر شکل‏گیری محیط مسکونی از دیرباز معمول بوده و معماران از گذشته ‏های دور نقش و تأثیر این عوامل را می‏دانسته‏اند، و در ساخت خانه‏ها بدان توجه داشته‏اند. هدف از این تحقیق تحلیل عناصر اقلیم معماری باد و تابش خورشید و در مجموع بررسی میزان سازگاری ساختمان ها با اقلیم منطقه است. شـهر زاهدان بدلیل واقع شدن در عرض جغرافیایی میانه، شرایط توپـوگرافی و سامـانه های اقلیمی مـوثر بر منطقه و با استفاده از داده های هواشناسی از اقلیم گرم و خشک برخوردار است. اقلیم معماری بعنوان علمی نوین جهت بهره برداری بهینه از مواهب طبیعی به منظور صرفه جویی در انرژی و ایجاد آسایش حرارتی مطرح می شود. مطالعه اقلیم معماری شهر زاهدان، با بررسی نمونه هایی از ساختمان های مجتمع اساتید به لحاظ سازگاری با اقلیم و همچنین استفاده بیشتر از عنـاصر اقلیمی، جهت ایجاد آسایش می باشد. برای دستیابی به اهداف پژوهش، از آمار 30 ساله (1361 تا 1390) زاهدان و روش های تجربی (نظیر روش اوانز) برای تعیین شرایط اقلیمی و منطقه آسایش استفاده شد، اطلاعات معماری ساختمان ها نیز براساس فرمول های مثلثاتی و بررسی های میدانی مشخص می گردد. در این پژوهش برای بررسی عنصر باد از نرم افزار گلباد و برای رسم مسیر حرکت خورشید و زاویه تابش علاوه بر فرمول های ریاضی از نرم افزار ray man استفاده گردید. طراحان باید در برنامه ریزی شهری و معماری برای ساخت بناهای سازگار با محیط به زاویه تابش زمستانی خورشید و جهت وزش بادهای غالب توجه داشته باشند. با طراحی جهت مناسب نورگیر، امکان استفاده از تابش خورشید در ماههای سرد سال را فراهم سازند و با طراحی سایبان از ورود تابش عمودی تر نور خورشید در ماههای گرم سال به فضای داخلی ساختمان جلوگیری شود. براساس مشاهدات و تحلیل های انجام گرفته، چنین نتیجه گرفته شد که در گذشته توجه به اثر عوامل اقلیمی بر طراحی و معماری ساختمان بیشتر از حال بوده است. در نظر نگرفتن شرایط اقلیمی در طراحی معماری علاوه بر اثرهای متعددی که در روی آسایش و سلامتی جمعیت ساکن در اینگونه مساکن می گذارد، می تواند از بعد اقتصادی به لحاظ مصرف انرژی نیز درخور توجه باشد.